Shkolla foshnjore

Me zhvillimin e qytetit dhe shtimin e banorëve, lindi nevoja që në Sarandë të niste jetën edhe arsimi parashkollor.

Kështu, në vitet 1931-32 u çel për herë të parë në Sarandë edhe një kopsht fëmijësh, që në atë kohë emërtohej “shkolla foshnjore”. Mësuese edukatore ka qenë Vitori Ninka. Pati një përkrahje të gjerë hapja e kopshtit dhe arriti që atë ta vijonin rreth 40 fëmijë.

Kopshti varej  nga drejtoria e shkollës. Ai u vendos në një barakë njëkatëshe me dy të ndara, më e madhja për dhomë mësimi dhe më e vogla për zyrë e mjete mësimore. Mjedisi ishte i rrethuar me lule e gjelbërim dhe mbahej pastër. Shkolla foshnjore ndodhej aty ku sot është fundi i shëtitores buzë detit dhe ngrihet busti i patriotit  Hoxha Tahsin. Nuk ka mbetur asnjë shenjë nga e kaluara dhe vendin e kopshtit e ka zënë lulishtja e bukur gjithë gjelbërim. Kopshti për kohën ishte i pajisur mirë, me të gjitha orenditë, me mjete mësimore dhe lodra për fëmijë.

Edukatore Vitoria ka qenë me arsim përkatës pedagogjik, e përgatitur mirë, punonte me pasion me fëmijët dhe fitoi dashurinë  e prindërve e të fëmijëve. Ajo ndihmonte edhe shkollën  në përgatitjen e manifestimeve kulturore e sportive, sepse në çdo manifestim merrnin pjesë dhe fëmijët e kopshtit. Ushtrimet gjimnastikore, lodrat, këngët, vallet e recitimet e tyre  pëlqeheshin shumë nga banorët. Vitoria ka punuar edhe me vajzat e gratë e qytetit, sepse kishte ngritur kurse me to, sidomos për prerje, qepje e qëndisje.

Shkolla foshnjore i kryente me kujdes detyrat mësimore dhe edukative dhe ndihmonte që fëmijët të vinin në klasën e parë sa më të përgatitur. Ishte pa ushqim dhe  në të vinin kryesisht fëmijë të prindërve që ishin në gjendje të mirë ekonomike. Fëmijët visheshin mirë e pastër, në kopsht vinin me përparëse të bardha dhe të shoqëruar nga prindërit, të afërmit apo dhe shërbëtorët , kur bëhej fjalë për familjet e pasura. Në festa e manifestimet shkollore zakonisht përdornin kostume të veçanta. Kur dilnin rrugëve të qytetit, ashtu të kapur pas njëri-tjetrit, ngjanin si flutura dhe të gjithë i shikonin me simpati të veçantë.

Vetëm pas Çlirimit u krijuan kushtet e mundësitë që kopshtet e fëmijëve të shtohen, u çelën të rinj me drekë e pa drekë,  të ndara në grupe sipas moshës dhe me edukatore me arsim përkatës.